Ayetler:
"Eğer ceza
verecek olursanız size reva görülen cezanın misliyle
ceza verin." Nahl:126
"Kötülüğün karşılığı ona denk bir kötülüktür." Şura:40
"Kötülüğün karşılığı ona denk bir kötülüktür." Şura:40
"Artık kim size saldırırsa
siz de tıpkı onların saldırdıkları gibi ona saldırın." Bakara:194
"Biz(Tevrat’ta) onların
üzerine şunu da yazdık: Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa
kulak, dişe diş (karşılıktır. Hülasa bütün) yaralar birbirine
kısastır."Maide:45
Hadis:
"Kim kölesini öldürürse biz
de onu öldürürüz. Kim de kölesini (burnunu kulağını keserek) sakatlarsa biz de
onu (burnunu, kulağını keserek) sakatlarız." Tirmizi, K. Diyet, 1334
Yukarıdaki ayet ve
hadislere bakıldığında kuranın ve peygamberin kısası bir yaşam tarzı
olarak benimsediği görülür.
Sahihi Müslim'de Enes'den
rivayet edilen şu hadis yer almaktadır: "Rübeyyia'nın kız kardeşi
-Ümmü Harise- bir insanı yaraladı. Bu hususta anlaşmazlığa düştüler
ve olayı Nebi'ye götürdüler. Rasulullah , "Kısas gerekir. kısas
gerekir" dedi.
ORGANLAR VE DİYETLERİ
Diyetlerin ne kadar olduğu
hadislere göre belirlenmiştir.
“Rasulullah ,Yemen halkına bir mektup
yazdı. Bu yazıda şu hususlar yer almaktaydı: Kim, bir mümini sebepsiz yere
öldürürse ve hakkında beyyine varsa ona kısas yapılır. Ancak öldürülenin
yakınlarının (diyete veya affa) razı edilmeleri durumunda kısas yapılmaz. Canda
yüz deve diyet vardır. Tamamı kesilmesi halinde burunda diyet vardır. Dilde
diyet vardır. İki dudakta diyet vardır. İki yumurtalıkta (hayalarda) diyet
vardır. Erkeklik organında diyet vardır. Omurga kemiklerinde diyet vardır.
İki gözde diyet vardır. Tek ayakta yarım diyet vardır. Me'mumede diyetin
üçte biri, caifede diyetin üçte biri, münakkilede onbeş deve, el ve ayak
parmaklarının her birinde on deve, dişte beş deve ve mudihada beş deve vardır.
Kadına karşılık erkek öldürülür. Altın sahiplerinebin dinar vardır."Nesei, K. Kasame, 4770
Genel kaide tek olanlar
için tam diyet, iki tane olanlar için yarım diyet , dört tane olanlar için
çeyrek diyet ... şeklinde gitmektedir.Diyet belirlenirken zararın miktarına
göre diyettte hakim azaltma yapabilmektedir.
Burun, dil, zeker gibi tek olan a’zâ için tâm diyet verilir. Akl, rûh, işitme, tat alma, koklama, görme, söyleme, elin çolak kalması, idrâr tutamaması gibi duygu veyâ hareketlerden birinin bozulması için de tâm diyet verilir.
Göz, kulak, kaş, dudak, el, kadın memesi ve ayak gibi çift organların ikisi için tâm bir diyet, birisi için yarım diyet verilir(50 deve) .
Kirpik gibi dört olanın
bir sırası için dörtde bir diyet( 25 deve) ,
Bir el veyâ ayak parmağı
için onda bir diyet ( 10 deve) verilir.
Bir diş için de, diyetin
yirmide biri ( 5 deve) verilir.
Saçı, sakalı, bir dahâ
uzamıyacak şekilde kazıtmak için bir yıl sonra tâm diyet lâzım olur.
Yaralamaların başta ve vucudun diğer yerinde olmasına göre diyetleri farklılık gösterir.(Yukarıda organların işlevsiz kalması söz konusuydu.Aşağıdaki kısımda işlevini yeniden kazanma durumundan bahsedilmektedir)
YARALMA TÜRLERİ
Şicac baştaki
yaralamalara, cerah da bedendeki yaralamalara denir.
Şicac türleri:
a- Mudiha:
Kemiği açığa çıkaracak şekilde başta meydana gelen yaradır.
b- Haşime:
Mudihanın bir ileri aşaması olup kemiğin kırılmasıdır. Kemiğin
kırılmasından dolayı bu
ismi almıştır.
c- Münakkile: Haşimenin bir ileri aşaması olup kemiği kırıp yerinden oynatan ve
iyileşmesi için kemik
nakline gereksinim duyan
yaradır.
d- Me'mume: Kemik altında veya beynin üstünde bulunan zara kadar ulaşan yaradır.
Yara, beyin zarına kadar ulaşmışsa bu ismi alır.
Başta meydana gelen bu
türden yaralamalar hakkında diyeti belirleyen nass gelmiştir. Nebi'nin,Amr
b. Hazm'a yazdığı yazıda şu ifadeler yer almaktadır:"Mudihada beş deve diyet
vardır."
Haşime de
ise mudihanın diyet ile hükümeti adl vardır. Çünkü haşime mudihadan
daha fazla miktardaki bir yaralamadır.Hakkında özel bir nass gelmediği için
mudiha hakkındaki nassa göre mudihanın diyetini fazlalığından dolayı
da hükümeti adli (kanun koyucu belirler) gerektirmiştir.
Münakkilede ise on beş
deve diyet vardır. Ebu Bekir ibni Hazm'ın babasından onun da dedesinden yaptığı
rivayete göre Nebi şöyle buyurmuştur: "Munakkilede on beş deve (diyet)
vardır."
Nebi 'in Amr. Hazm'a
yazdığı yazıda yer alan:"Me'mumede üçte bir (diyet)
vardır" hadisine göre,me'mumede üçte bir diyet vardır.
Caife: Caife, karna kadar ulaşan yaralara denir.
Ebu Bekir ibni Hazm'ın
babasından onun da dedesinden yaptığı rivayete göre Nebi şöyle buyurmuştur: "Caifede
diyetin üçte bir (diyet) vardır.Kamusu'l Muhit'te şöyle denilmektedir:
"Caife, karna ulaşan yaralamadır."
Cinsi münasebet yoluyla
açılan küçük yara da caife gibidir. Kim küçük olan hanımı ile cinsi
ilişkide bulunur ve onu delerse üçte bir diyet gerekir. Rivayet edildiğine göre
Ömer b. el-Hattab bir yarık meselesinde üçte bir diyet hükmünü vermiş
sahabelerin buna karşı çıktıkları bilinmediğinden dolayı da icma
oluşmuştur.
Pratikte uygulanmış olan örnek diyet tespit yöntemi:
İnsanın azalarına karşı tecavüz ve yaralama halinde ödenmesi gereken tazminata erş denir. Eğer önceden bedeli saptanmamış bir yaralama ile karşı karşıya ise, hakim yaralananı bir köle kabul ederek, yaralama ile değerinde meydana gelen eksiklik oranında tam diyetin bir yüzdesine hükmeder. Buna "hükümet" adı verilir. Örneğin; köle olsaydı değeri 100 Kuruş edecek olan bir adam yaralanmadan ötürü artık 90 Kuruş edecekse demek ki değerinin % 10 unu yitirmiştir. O halde, ölüm diyetinin %10 unu suçlu, mağdura ödeyecektir.
Pratikte uygulanmış olan örnek diyet tespit yöntemi:
İnsanın azalarına karşı tecavüz ve yaralama halinde ödenmesi gereken tazminata erş denir. Eğer önceden bedeli saptanmamış bir yaralama ile karşı karşıya ise, hakim yaralananı bir köle kabul ederek, yaralama ile değerinde meydana gelen eksiklik oranında tam diyetin bir yüzdesine hükmeder. Buna "hükümet" adı verilir. Örneğin; köle olsaydı değeri 100 Kuruş edecek olan bir adam yaralanmadan ötürü artık 90 Kuruş edecekse demek ki değerinin % 10 unu yitirmiştir. O halde, ölüm diyetinin %10 unu suçlu, mağdura ödeyecektir.